Een vreemde en onbeschofte vraag.

“Waar kom je vandaan?”

Een vraag die iedere niet Zandvoorter die in Zandvoort is komen wonen, wel eens gesteld is.
Zandvoort kent namelijk een conservatieve oudere kern.
Een kern die trots is op dat zij zogenaamde echte Zandvoorter zijn.
Die soms zelfs er prat op gaan dat zij geboren, getogen, naar school, getrouwd, kinderen gekregen, carrière hebben gemaakt en met pensioen zijn gegaan in Zandvoort.
En daar is niets mis mee.
De echte Zandvoorter mag best trots zijn op zijn of haar Zandvoortschap.
Een beetje dorpspatriotisme kan absoluut geen kwaad.
En natuurlijk zijn er ook patriottistische Zandvoorters die de trots bijna vervormen tot een soort nationalisme. Die vinden dat Zandvoort van de Zandvoorters moet blijven, bedrijven van buiten Zandvoort mijden en het liefst alle niet echte Zandvoorters buitensluiten.
Maar deze groep is verre weg in de minderheid.

De vraag; “Waar kom je vandaan?” is dus in Zandvoort redelijk normaal.
En dat geld niet alleen voor Zandvoort.
Nederland kent vele steden en dorpen waar men trots is op haar of zijn oorsprong. Waar mensen wonen die met elkaar opgegroeid en oud geworden zijn. Waar ons kent ons en het dorpspatriotisme eerder regel dan een uitzondering is.
Maar die vraag wordt ineens minder normaal als het antwoord wat gegeven wordt niet meteen wordt geaccepteerd. Waar het antwoord zogenaamd geen antwoord meer is op de vraag of beter, de bedoeling van de vraag.

Want deze vraag wordt mij ook regelmatig buiten Zandvoort gesteld.
Door niet echte Zandvoorters. En als ik dan Zandvoort zeg als antwoord op de vraag, is het niet wat men bedoeld. Men zoekt naar een ander antwoord dan het antwoord wat als eerste in mij opkomt. Een ander antwoord dan de werkelijkheid.

“Waar kom je vandaan?
Zandvoort.
Nee, waar kom je echt vandaan?
Zandvoort, maar daarvoor woonde ik in Amsterdam.

Nee, ik bedoel…

Wat?

Naja, waar ligt je oorsprong.

Amsterdam.

Nee ik bedoel, waar ben je geboren?”

En nu is de vraag, “Waar kom je vandaan” ineens onbeschoft geworden.
Waarom zou je iemand vragen waar hij vandaan komt, als je niet bedoeld waar hij of zij nu woon achtend is? Waarom moet je weten waar iemand geboren is of getogen?

En natuurlijk weet ik wel wat erachter zit.
Natuurlijk ben ik van kind af aan al gewend dat het te maken heeft met mijn licht getinte huid, mijn donkerbruine ogen, mijn grote neus, mijn dikke wenk brouwen en mijn volle bos zwart, inmiddels grijs wordende, krul haar.
Maar dat maakt de vraag niet minder onbeschoft.
Niet minder vreemd.

Niet minder racistisch.

En ja ik gebruik dat woord. Want dat is het. Racisme.

Ik heb geen accent, gedraag me doorgaans niet anders dan anderen en vindt religie sprookjes voor onzekere mensen die de onzekerheid van het menselijke bestaan niet aankunnen.  
Dus waarom stellen ze anders de vraag dan om mijn zogenaamde niet traditionele Hollandse uiterlijk. Denkt u werkelijk dat die vraag ook aan mij gesteld zou worden als ik een blanke huid, blauwe ogen en blonde haren zou hebben?

Zo ja. Is dat uw gedachte, dan prijs ik uw naïviteit.

Ja het is normaal in Zandvoort voor echte Zandvoorters aan niet echte Zandvoorters te vragen waar zij vandaan komen. Ja het is zelfs normaal dat de echte Zandvoorters willen weten waar je geboren bent als niet echte Zandvoorter. en als het daarmee zou stoppen, dan was er helemaal niets mis. Zou ik geen reden hebben om deze column te schrijven.
Dan was dit allemaal geblaat zonder achtergrond.
Maar het stopt daar niet mee. Ook niet in Zandvoort.

Want nadat ze weten waar ik geboren ben willen ze weten waar mijn ouders vandaan komen.

“Geboren en getogen in Haarlem en ja mijn vader had een zelfde uiterlijk als ik.”

“Je groot ouders, je overgrootouders?”

En als ik overal antwoord op zou geven dan gaan de vragen zover dat ik ongeveer mijn hele familie geschiedenis van de afgelopen tweehonderd jaar moet vertellen.

De vraag; “Waar kom je vandaan” met de betekenis waarom heb je een niet Hollands uiterlijk, krijg ik bijna altijd bij een eerste kennismaking.
Waarom zou ik mijn hele familiegeschiedenis vertellen bij een eerste kennismaking?

Een gewone vraag wordt daarmee ineens een onbeschofte vraag met een verborgen racistisch motief.
Want ik zie er niet uit als de zogenaamde oer Hollandse man dus willen ze weten waar dat kleurtje, die bruine ogen, de grote neus, de dikke wenk brouwen en zwarte, inmiddels grijs wordende krullen, vandaan komen.   

Ze willen weten in welk hokje ik pas. Ze willen weten of ze bang voor me moeten zijn. Ze willen weten welke vooroordelen ze op mij kunnen toepassen.

Verborgen racisme is een dagelijks voorkomend fenomeen waar alleen een klein deel van de bevolking last van heeft.

Maar dat maakt het niet minder erg.
En dat maakt het ook geen aanstellerij.

Waarom denkt men dat zij het recht hebben om van mij te weten bij een eerste ontmoeting, waar mijn uiterlijk vandaan komt? Welke oorsprong ik heb en of ze wel of niet bang voor dat verleden van mijn familie moeten zijn.
Dat is toch niet normaal.
Dat is toch vreemd.
Ik mag daar toch wat van zeggen.
Ik vraag toch ook niet aan iedere echte Zandvoorter of hun ouders of grootouders fout waren in de oorlog alleen maar omdat ze uit Zandvoort komen.
Dat zou toch ook vreemd zijn.
Daar zou u toch ook wat van zeggen. 

En een ieder die nu direct reageert dat dit belachelijk is. Die vindt dat die vergelijking niet gemaakt mag worden. Die vindt dat de grote sympathie voor de NSB in Zandvoort tijdens de tweede wereld oorlog moet worden vergeten. Die moet eens goed in de eigen spiegel kijken.

Want is het verborgen racisme werkelijk zo anders dan dat Zandvoorters veroordeeld zouden worden voor de keuzes van hun ouders en of grootouders?
Is iemand veroordelen op zijn of haar uiterlijk en waar dat uiterlijk vandaan komt werkelijk zo verschillend dan dat je iemand veroordeeld op waar zij vandaan komen en de geschiedenis van die plaats?
Ik vindt van niet.
Ik vindt het net zo onrechtvaardig.
Maar ik ben bang dat een hoop lezers dat niet vinden.
Ja,  het feit dat iemand geboren en getogen is in Zandvoort wil absoluut niet zeggen dat zij rechts-extremistisch zijn of een foute familie geschiedenis hebben.
Maar het feit dat iemand er net anders uitziet dan de gemiddelde Nederlander wil ook niet zeggen dat hij of zij tot een andere groep behoord.

Ze zijn allebei nu Nederlands en misschien zelfs wel allebei Zandvoorter.
Dus stop met die vreemde vraag te stellen en accepteer gewoon het eerste antwoord.

Nog een vreemde en onbeschofte vraag die ik bij een eerste ontmoeting tegenwoordig krijg sinds ik in een rolstoel zit is: “Wat heb je?”
Maar waarom die vreemd en onbeschoft is hoef ik hopelijk hier niet uit te leggen.